The Untold
In het voorjaar van 2025 stuurde Literatuur Vlaanderen een bevraging uit naar alle auteurs die in 2024 een werkbeurs ontvingen. Het doel van die bevraging was het meten van de concrete impact van de werkbeurs. Waar maakt die beurs voor hen een verschil? Hoe verschilt de impact van de werkbeurs naargelang de grootte ervan? En hoe ervaren auteurs een stijging, daling of continuering van hun werkbeurs? Hieronder delen we vijf belangrijke inzichten uit het onderzoek.
De bevraging werd uitgestuurd naar alle 170 auteurs die in 2024 een werkbeurs van Literatuur Vlaanderen ontvingen. 71 daarvan vulden de bevraging in. Onder de respondenten zijn alle genres vertegenwoordigd en per eenheidscategorie (2 tot 8 eenheden) kwamen voldoende antwoorden binnen.
1. Door de werkbeurs kunnen auteurs meer tijd aan hun auteurschap wijden.
Een werkbeurs zou auteurs in staat stellen om minstens een deel van hun tijd aan het auteurschap te wijden. Ruim 87% van de bevraagde auteurs is het eens met deze stelling, ook auteurs met minder werkbeurseenheden. Dankzij de werkbeurs kunnen sommige auteurs ervoor kiezen om minder andere opdrachten of activiteiten aan te nemen, of deze zelfs volledig te weigeren. Hierdoor krijgen ze meer ruimte om zich te concentreren op hun schrijverschap. Dit betekent bijvoorbeeld dat ze minder lezingen hoeven te geven of het aantal uren dat ze in een andere (bij)baan werken kunnen verminderen. Zulke werkzaamheden zijn anders broodnodig voor auteurs om rond te komen.
Zonder deze beurs is het voor mij quasi onmogelijk om de tijd, rust en ruimte te nemen die nodig zijn om kwalitatief te kunnen werken. De beurs maakt het haalbaar om me volledig toe te leggen op mijn schrijfproces, met de diepgang, focus en zorg die het verdient.
Respondent 17, 4 eenheden
2. De artistieke kwaliteit van literair werk wordt versterkt door de werkbeurs.
Doordat auteurs met een werkbeurs meer tijd aan hun auteurschap kunnen wijden, creëert het ook meer ruimte om de artistieke kwaliteit van hun werk uit te diepen. Meer dan 90% van de bevraagde auteurs geeft aan dat ze door hun werkbeurs meer kunnen focussen op de kwaliteit van hun werk.
Mijn werkbeurs stelt me in staat om wekelijks een tijdsblok vrij te maken voor poëzie. Ik schrijf daardoor intensiever, kan bundels van andere dichters dieper lezen, kan tijd maken om te studeren. Mijn manuscript gaat daardoor veel beter vooruit, en ik merk dat ook mijn métier verscherpt is.
Respondent 68, 2 eenheden
De meeste auteurs gaven daarnaast aan dat ze door de werkbeurs meer kunnen experimenteren met andere genres of andere vormen van literatuur. Daarbij lijkt de hoogte van een werkbeurs wel een belangrijke factor te zijn. Hoe hoger de werkbeurs, hoe sterker auteurs het gevoel hebben dat ze kunnen experimenteren binnen hun auteurschap.
Het geeft me de ruimte om dingen uit te werken, om te prutsen, te proberen, te experimenteren zonder dat ik het (direct) aan de buitenwereld moet tonen. Het geeft me de veiligheid te ontdekken, om creatief te zijn zonder beoordeeld te worden.
Respondent 43, 4 eenheden
3. Een werkbeurs ontvangen voelt als een erkenning.
De werkbeurzen hebben niet alleen een financiële impact op auteurs. Doorheen de bevraging gaven auteurs regelmatig aan dat het ontvangen van een werkbeurs aanvoelt als een erkenning voor het intensieve creatieve proces en voor hun werk in het algemeen. De omvang van de werkbeurs lijkt daarbij geen verschil te maken. Het feit dat er een werkbeurs wordt toegekend in een landschap waar veel en divers geschreven wordt, is voldoende om een gevoel van erkenning te krijgen. De impact van de laagste werkbeurseenheden is op dit vlak dus niet te onderschatten.
De werkbeurzen van Literatuur Vlaanderen ondersteunen me niet alleen financieel, maar zorgen ook voor een moreel duwtje in de rug – ze geven me het gevoel dat mijn werk er mag zijn.
Respondent 20, 4 eenheden
4. Een stijging, daling of continuering van een werkbeurs laat zich voelen.
Van alle deelnemende auteurs, had 87% eerder al een toekenning ontvangen. Via enkele open vragen vroegen we aan deze auteurs in welke mate de impact van een stijging, daling of continuering van het aantal werkbeurseenheden zich laat voelen.
Een stijging van het aantal werkbeurseenheden zorgt ervoor dat auteurs meer tijd kunnen besteden aan hun literaire werk, wat zou leiden tot zowel kwantitatieve als kwalitatieve verbeteringen, minder stress en meer (financiële) gemoedsrust. Omdat een werkbeurs wordt gezien als een vorm van erkenning, geeft een stijging van het aantal werkbeurseenheden een gevoel van vertrouwen, motivatie en een mentale boost. Toch wordt ook aangehaald dat een stijging van het aantal werkbeurseenheden soms gepaard gaat met prestatiedruk en een groter verantwoordelijkheidsgevoel.
Het gaf me de mogelijkheid volop op het auteurschap in te zetten, in plaats van het ernaast te doen. Het gaf me ook zekerheid, in een onzekere branche.
Respondent 45, 7 eenheden
Een daling van het aantal werkbeurseenheden heeft logischerwijs het tegengestelde effect van een stijging. Auteurs die in het verleden een daling meemaakten, voelden zich beperkter in hun flexibiliteit en in de mogelijkheid om zich op het auteurschap te richten. Sommige auteurs benadrukken het belang van erkenning en waardering door de commissie. Een daling wordt soms ervaren als een afwijzing van hun artistieke persoonlijkheid, wat kan leiden tot onzekerheid.
In 2022 is mijn werkbeurs gedaald. Dit is het jaar nadien terug rechtgezet, maar het had een grote impact op mij persoonlijk. Ik voelde mij erg miskend, ik werd ineens weer ongerust over mijn inkomen en mijn positie als dichter.
Respondent 25, 4 eenheden
Een continuering van het aantal werkbeurseenheden heeft voornamelijk een positieve impact op auteurs. Het wordt ervaren als een bevestiging van hun werk en capaciteiten als auteur en zorgt voor financiële voorspelbaarheid en stabiliteit. Ondanks de overwegende voordelen, zorgt een continuering van het aantal werkbeurseenheden bij sommige auteurs voor druk, stress of het gevoel dat ze zich moeten blijven bewijzen.
Ik voel dan enerzijds dankbaarheid omdat ik verder ondersteund word, maar krijg toch ook het gevoel dat het nog niet goed genoeg is, dat ik nog harder mijn best moet doen, wat me dan wel motiveert, maar evengoed onder druk zet.
Respondent 59, 3 eenheden
5. Werkbeurzen ondersteunen auteurs bij het uitbouwen van een duurzamere loopbaan.
Door middel van de werkbeurzen wil Literatuur Vlaanderen investeren in het talent en de ontwikkeling van literaire makers in alle genres, van beginnend tot ervaren. Op die manier zijn de werkbeurzen een voedingsbodem voor de literatuur in Vlaanderen, en stimuleren ze een kwalitatief, breed en divers literair aanbod.
Ruim 90% van de bevraagde auteurs gaf aan dat de werkbeurzen hebben geholpen bij het uitbouwen van een duurzamere loopbaan als auteur. Opnieuw speelt de hoogte van de werkbeurs hier een rol. Hoe hoger de werkbeurs, hoe sterker auteurs het gevoel hebben dat ze worden ondersteund bij het uitbouwen van een duurzamere literaire loopbaan.
Tot slot
De goede responsgraad maakt het mogelijk om de impact van de werkbeurs te monitoren en het gesprek errond met alle betrokkenen elkaar te blijven voeren: auteurs, commissieleden, medewerkers van Literatuur Vlaanderen en de Vlaamse Auteursvereniging. Dat doen we bijvoorbeeld op ontmoetingsmomenten, zoals de gespreksavond op 6 november of de Liever Live-gesprekken.