'Kinderen doen groeien als lezer'

De Kinder- en Jeugdjury (KJV) is al bijna veertig jaar een begrip. Elk jaar net voor de zomervakantie worden de winnaars van het leesjaar bekendgemaakt én ook de genomineerden voor het volgende jaar. Griet Loix, medewerker van Iedereen Leest, is sinds 2014 coördinator van de Kinder- en Jeugdjury. We legden haar enkele vragen voor.

Wat is de KJV?

De grootste en leukste leescommunity van Vlaanderen! Juryleden in zes leeftijdsgroepen lezen een selectie van acht boeken en vervolgens bespreken, beoordelen en vergelijken ze die samen. Zo wil de KJV kinderen doen groeien als lezer. Ze schat het oordeel van kinderen over jeugdliteratuur hoog in en wil kinderen een stem geven naast die van volwassenen. De meeste KJV-groepen worden georganiseerd door bibliotheken, maar er zijn ook groepen in scholen en zelfs in boekhandels.

Voor wie is de KJV bedoeld?

Het initiatief richt zich op alle kinderen van 4 tot 16 jaar die van verhalen houden, op diegenen die al graag lezen én diegenen die het plezier van lezen willen ontdekken en verdiepen. De KJV is er ook voor moeilijke lezers dankzij Luisterpunt, dat luisterboeken van de geselecteerde titels aanbiedt. Het lezen in groep slaat echt aan: er zijn ook spontaan groepjes van zestienplussers ontstaan die blijven lezen en samenkomen en het aantal KJV-leden groeit nog elk jaar

Wat vind jij zo inspirerend aan de KJV?

Ik heb zelf vroeger meegelezen bij de Limburgse Kinderjury. Daar heb ik erg van genoten en ik heb er veel boeken door ontdekt. Ik ben er zeker van dat de KJV ook vandaag hetzelfde effect heeft op kinderen en jongeren. Dat hoor ik van begeleiders, maar lees je ook in de commentaren bij de boeken op de site. Kinderen geven bijvoorbeeld aan dat ze het boek in de bib nooit zelf uit het rek genomen zouden hebben, maar dat ze heel blij zijn dat ze de auteur nu ontdekt hebben en graag meer willen lezen van hem of haar.

Zelf keek ik ook altijd reikhalzend uit naar de slotfeesten in de bib van Genk waar je de schrijvers kon ontmoeten. Het doet me plezier dat wij die auteursontmoetingen nu mee mogelijk maken. Ook het engagement en enthousiasme van de vele begeleiders en coördinatoren die (al dan niet vrijwillig) hun schouders onder de KJV zetten is heel mooi om te zien. En niet te vergeten: iedereen die mee helpt bij het kiezen van de boeken.

Er verschijnen elk jaar enorm veel nieuwe boeken. Hoe selecteer je uit dat aanbod per leeftijdscategorie acht titels?

Daarvoor doen we een beroep op nominatielezers. Zij lezen alle boeken van een Vlaamse auteur of illustrator die in één jaar voor één leeftijdsgroep zijn verschenen. Daarnaast lezen ze ook een selectie van tien buitenlandse titels die in het Nederlands vertaald zijn. Voor de eerste selectie van de vertaalde titels is er een apart team van selectielezers. Om de keuze uit die grote jaarlijkse productie makkelijker te maken, zijn er selectiecriteria vastgelegd.

Per leeftijdscategorie zijn er een vijftal nominatielezers. Dat zijn oud-juryleden, bibliotheekmedewerkers, leerkrachten en boekenliefhebbers. De teams worden driejaarlijks opnieuw samengesteld. Sinds 2017 kiezen voor groep 5 en 6 ook jongeren vanaf 14 jaar mee de boeken. Iedereen Leest organiseert vormingsdagen om de nominatielezers in te wijden in diverse aspecten van het beoordelen van boeken.

Per leeftijdsgroep kiezen de nominatielezers tijdens een selectievergadering vier Vlaamse en vier buitenlandse boeken. Ze hebben de opdracht om een aantrekkelijke en gevarieerde lijst samen te stellen voor de juryleden – geen eenvoudige opdracht!

Wat was de impact van de coronacrisis op het leesjaar 2019-2020?

De impact was groot: midden maart werd het leesjaar abrupt afgebroken. Veel KJV-groepen moesten hun (fysieke) bijeenkomsten annuleren, heel wat lokale slotfeesten met genomineerde auteurs en illustratoren werden afgelast en het grote centrale slotevenement voor de oudste leesgroepen (12-16 jaar) in het Stripmuseum in Brussel werd eveneens geannuleerd. Dat is jammer voor alle lezers, voor wie de auteursontmoetingen een hoogtepunt zijn in het leesjaar, én voor de auteurs en illustratoren. Omdat de financiële impact van alle afzeggingen in deze tijd voor hen niet evident is, besliste Iedereen Leest alle afgesproken honoraria te vergoeden.

Door de sluiting van de bibliotheken was het voor heel wat lezers ook moeilijk de boeken in handen te krijgen, en zowel het bespreken van als stemmen over de boeken moest online verlopen. Hierdoor werden er dit jaar iets minder stemmen uitgebracht: 7.356 tegenover 9.222 in 2019. Aan het begin van het leesjaar hebben wel 11.177 juryleden zich geregistreerd om mee te lezen. Er zijn 248 afdelingen actief in Vlaanderen en Brussel en maar liefst 971 vrijwilligers begeleidden de lokale leesgroepen.

Zijn er alternatieven gezocht om het leesjaar toch feestelijk af te sluiten?

Zeker! Heel wat auteurs en illustratoren hebben filmpjes gemaakt als alternatief voor de geannuleerde ontmoetingen. Zo kwamen de juryleden te weten hoe de auteurs en illustratoren te werk gaan, kregen ze antwoord op vragen en soms zelfs een fijne tekenopdracht of verzoek om proeflezer te zijn! Verschillende groepen hebben verder digitale bijeenkomsten georganiseerd om toch samen te kunnen zijn en af te ronden. De kinderen maakten deze filmpjes om de winnaars digitaal bekend te maken.

Is ook het nominatieproces voor 2020-2021 anders verlopen dan anders?

Ja, ook daar zijn we noodgedwongen de digitale toer opgegaan. We hebben online bijeenkomsten georganiseerd om op die manier het gesprek te voeren over de finale selectie en daar hebben we de tijd voor genomen, want we beschouwen dit als een grote verantwoordelijkheid. Keuzes moeten grondig besproken kunnen worden; dat zijn we verschuldigd aan alle auteurs en illustratoren én aan al die jonge lezers.

Heb je dromen voor de toekomst van de KJV?

In 2021 bestaat de KJV 40 jaar. Dat gaan we natuurlijk uitgebreid vieren. Zonder al te veel te verklappen kunnen we zeggen dat we werken aan een nieuwe huisstijl, een nieuwe naam, een nieuwe site en een groot feest met lezers en auteurs (als dat dan mag natuurlijk). Het zou ook fijn zijn om tegen die tijd de kaap van 10.000 juryleden te halen!