De tweeëntwintigste editie van de Literaire Vertaaldagen ziet er door de coronapandemie heel anders uit dan andere jaren. De geplande tweedaagse in december 2020 in Amsterdam werd vervangen door tien online literaire ateliers in januari en februari 2021. Literatuur Vlaanderen organiseerde twee van deze ateliers. Het eerste vond plaats op vrijdag 22 januari 2021 in Antwerpen: ‘Bart Moeyaert in vertaling’. Het tweede heeft plaats op vrijdag 19 februari 2021. Dan praat het Vlaams-Nederlands vertalersduo Annelies de hertogh en Els de Roon Hertoge over hun vertaalproject ‘Stalingrad’ van de Russische auteur Vasili Grossman.
Een verslag over 22 januari door Bart Moeyaert, met bijdragen van zijn gesprekspartners Emilia Menkveld, Federico Appel en Laura Pignatti.
De driehoek is een vierkant
"We zouden het hebben over een driehoek. De driehoek tussen redacteur, auteur en vertaler. Dus waren we met zijn drieën uitgenodigd voor een gesprek. Eerst kreeg de redacteur het podium: Federico Appel van de Italiaanse uitgeverij Sinnos gaf een inkijk in de praktijk. Hoe valt de beslissing over een titel die in vertaling zal verschijnen? Hoe stippelt een uitgeverij een traject uit voor het publiceren van een auteur? Waaraan denkt het gros van de mensen zoal niet, als het om boeken in vertaling gaat? Het fijne was dat mijn vertaalster Laura Pignatti en ikzelf tijdens dit eerste luik ook aanwezig waren, als het ware in de coulissen stonden, en indien nodig iets konden aanvullen of een specifieke vraag van een deelnemer konden helpen beantwoorden. In het eerste deel werd de samenwerking tussen uitgever, de vertaler, de schrijver afgebakend."
"Tijdens het tweede luik werd er specifiek ingezoomd op de relatie tussen vertaler en schrijver. Dat inzoomen werkt goed: de aanwezigen komen weer een stapje dichter bij de case study die in het derde deel zal volgen. Laura en ik kregen de mogelijkheid om op onze samenwerking in te gaan, en bij uitbreiding kon ik aangeven hoe mijn relatie met vertalers uit andere talen verliep. Aan de hand van een aantal concrete voorbeelden — onder andere van specifieke vertaalproblemen — effenden we op een logische manier het pad naar de derde stap."
"In het derde deel kreeg Laura het spotlicht. Ik had zelf voorgesteld om aanwezig te mogen blijven, omdat ik nieuwsgierig was naar deze oefening in de praktijk. Een korte tekst van mij lag op tafel. Ik vond het nodig een verhaal voor eerste lezers, 'Hij was de haas', voor deze Vertaaldag voor te stellen. Een leek zou verkeerdelijk kunnen aannemen dat het vertalen van zo’n schijnbaar simpele tekst wel heel erg makkelijk is, maar het tegendeel is waar. Aan de hand van een zinnetje van amper acht woorden kon Laura aangeven hoe nauw elk woord luistert. Samen met een aantal deelnemers ging ze dieper in op het maken van keuzes en op de verschillende obstakels bij het vertalen."
"Als een online meeting gestructureerd is en een focus heeft, is dat prettig. De Literaire Vertaaldag op 22 januari 2021 was er een heel goed voorbeeld van. Vooraf was er nauwgezet nagedacht over de opbouw, de inhoud, de interactie tussen de verschillende actoren. Het is belangrijk te vermelden dat een goede moderator, in dit geval (vertaalster) Emilia Menkveld, de verpersoonlijking is van de hele meeting: een publiek merkt op dat zij niet alleen het gesprek in goede banen leidt, maar dat ze ook, zonder dat het al te uitdrukkelijk moeten worden vermeld, de structuur van de meeting kent."
Programma Vertaaldagen
Zin in meer? Er staan nog twee vertaalateliers op het programma. Van harte welkom!
- 19/2 (Antwerpen): Annelies de hertogh, Els de Roon Hertoge, Robert Chandler (Russisch)
- 26/2 (Amsterdam): Jennifer Nansubuga Makumbi, Hanna Breukers (Cossee), Josephine Ruitenberg (Engels)
De Literaire Vertaaldagen zijn een initiatief van het Vertalershuis Amsterdam. Ze worden mogelijk gemaakt door het Lira Fonds, het Nederlands Letterenfonds, Literatuur Vlaanderen, het Expertisecentrum Literair Vertalen en de Auteursbond.
Wat vonden de deelnemers?
"Hartelijk dank voor een erg mooie lezing met Bart Moeyaert, Laura Pignatti en Federico Appel - mooi gemodereerd door Emilia Menkveld. Ik kijk nu al uit naar de volgende!" - A.R.
"Interessant gesprek! Erg mooi en belangrijk vond ik het vierkant dat Laura noemt, niet de driehoek: het gaat om schrijver, vertaler, uitgever én lezer! Behalve een soort van "aardse redenen" om een tekst misschien aan te passen aan de lezers is de vraag ‘wat staat er op het spel’ en ‘haal ik de aandacht van de lezers weg van waar het echt om gaat als ik dingen laat staan waar ze extreem over struikelen zonder dat dat struikelen zinvol is?’." - A.K.
"Goede organisatie, leuk om een kijkje achter de schermen te hebben genomen, interessant om (een deel van) de vertaling van Laura te hebben gezien en bemoedigend om te weten dat zij, collega's en ik tegen dezelfde kwesties zijn aangelopen." - J.B.
"Het was erg interessant en ik kreeg weer vertaalkriebels (nu te veel werk in het onderwijs)." - S.L.
"Ik heb twee vertaalateliers bijgewoond (NL-IT en IT-NL) en de openingslezing van Max Porter en ik vond alledrie de zoomsessies heel erg goed geregeld en vooral erg interessant en inspirerend. Het was fijn om na dagen van thuiszitten en spelen met onze peuter, weer even alleen maar met literair vertalen bezig te zijn. De organisatie was goed en duidelijk en ik heb genoten van alle sprekers." - R.A.